Krótka encyklopedia odstępstwa rolnego

Rynek rozwija się w dynamicznym tempie. Każda z branż musi działać zgodnie z obowiązującymi regułami prawa – dotyczy to również rolnictwa. Wbrew pozorom uprawy nie są tak prostym zadaniem, jak mogłoby się w pierwszej chwili wydawać. Właściciele pól muszą ustosunkować się do wszelkich ustalanych odgórnie reguł. Nie bez powodu w ostatnim czasie zrobiło się głośno o strajkach rolników. Muszą oni bowiem włożyć wiele wysiłku, aby sprzedać swoje zbiory za nie zawsze satysfakcjonującą cenę. Wykorzystanie do siewu materiału pochodzącego ze zbioru jest zależne od pewnych zasad. Termin odstępstwa rolnego nie powinien być obcy żadnemu posiadaczowi gruntów rolnych.

Odstępstwo rolne

Wstęp do Rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1768/95 tłumaczy odstępstwo rolne jako możliwość odstępstwa od wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin w celu zabezpieczenia produkcji rolniczej. Chodzi tutaj o możliwość wykorzystania we własnym gospodarstwie materiału ze zbioru odmiany chronionej jako materiału siewnego. Zalicza się tutaj rośliny lub ich części przeznaczone do rozmnażania. Odbywa się to za pośrednictwem siewu, sadzenia, szczepienia lub okulizacji. Wykorzystanie materiału odmiany, która jest chroniona, jest możliwe tylko wtedy, gdy rolnik dysponuje odpowiednim upoważnieniem od hodowcy.

Kogo dotyczą regulacje?

Być może nie wszyscy rolnicy zdają sobie sprawę z konieczności posiadania określonych upoważnień w formie pisemnej licencji. Ustawa z 26 czerwca 2013 r. o ochronie prawnej odmian roślin zawiera w sobie wszystkie informacje, z którymi powinni zapoznać się rolnicy. Przede wszystkim posiadacz gruntów rolnych muszą znać nazwę odmiany, którą wysiewają lub sadzą. W tym miejscu należy zdefiniować, że grunty rolne to te, które nadają się do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie. Dotyczy to zarówno produkcji roślinnej, jak i zwierzęcej. Przykładem mogą być grunty orne, nieużytki, pastwiska, łąki, stawy, sady czy użytki zielone, ale też ziemia pod budynkami gospodarskimi, z wyjątkiem mieszkalnego. Posiadacz jest natomiast podmiotem spełniającym funkcję właściciela. Jest to osoba, która włada gruntem, dysponuje dzierżawą lub uprawia czyjeś nieużytki. Hodowcą nazywamy natomiast osobę, która wyhodowała albo odkryła nową odmianę rośliny. Nowa odmiana musi spełniać kilka istotnych warunków. Powinna się odróżniać co najmniej jedną cechą od istniejących do tej pory odmian roślin i zachowywać tę cechę po rozmnożeniu.

Działanie legalne, a łamanie prawa

Na polu może zostać zasiany zakupiony materiał kwalifikowany lub taki, który pochodzi z własnej uprawy. Jeżeli używa się materiału z własnego zbioru jako materiału siewnego w przypadku odmian chronionych, to mamy do czynienia z odstępstwem rolnym. Warunki odstępstwa rolnego są spełnione tylko wtedy, gdy obsiane grunty są w rękach tego samego rolnika, który wyprodukował materiał ze zbioru, a rolnik ten uiścił do hodowcy odpowiednią opłatę (50% stawki opłaty licencyjnej dla danej odmiany).

Siew nasion od sprzedawców nie posiadających licencji jest niezgodny z prawem. Nieuczciwy obrót nasionami psuje legalny rynek. Na szczęście nad jego prawidłową kondycją czuwają odpowiednie podmioty. Zalicza się tu m.in. Agencję Nasienną, czy Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa

Na rynku aż roi się od nieuczciwych handlarzy. Ich jedynym celem jest wzbogacić się poprzez niewielki wysiłek. Nietrudno jest zatem trafić na sprzedawcę, który nie posiada uprawnień do sprzedaży oferowanego materiału siewnego. Agencja Nasienna wdraża oraz realizuje kontrole dotyczące realizacji umów licencyjnych oraz korzystania z odstępstwa rolnego. Dzięki temu ilość nielegalnych działań zasadniczo się zmniejsza. Jest to niezwykle ważne, ponieważ wzrost udziału kwalifikowanego materiału siewnego wpłynie pozytywnie na konkurencyjność krajowego rolnictwa w Unii Europejskiej.