Spacer po krakowskim Kazimierzu śladami polskich Żydów – 5 miejsc, które warto odwiedzić

Krakowski Kazimierz uznawany jest za magiczną dzielnicę. Niemalże każdy jej zaułek przypomina historię żydowskiej społeczności. Zapraszamy na spacer po miejscach, w których niegdyś tętniło życie polskich Żydów.

Przed II wojną światową w Krakowie mieszkało prawie sześćdziesiąt pięć tysięcy Żydów, co stanowiło prawie jedną czwartą mieszkańców miasta. Ich społeczność mogła się tak prężnie rozwijać dzięki temu, że w 1495 roku, paradoksalnie, Żydom zakazano osiedlać się w samym Krakowie. Zaczęli oni zatem mieszkać w pobliskim, niebędącym jeszcze wtedy częścią tego miasta, Kazimierzu. Żydzi z Kazimierza mieli własny samorząd i podlegali tylko królowi. Jakie były ich tradycje i zwyczaje? Co po sobie pozostawili? Przekonajcie się sami i zobaczcie listę atrakcji Kazimierza przygotowaną przez AccorHotels.

Stara Synagoga – główny ośrodek żydowskiego życia

Stara synagoga jest jedną z czterech tego typu budowli sakralnych usytuowanych przy głównej ulicy Kazimierza – Szerokiej. Ten budynek ma jednak największe znaczenie – to jedna z najstarszych synagog w Polsce oraz główny ośrodek życia społeczno-religijnego krakowskich Żydów do 1939 roku. Powstała w XV wieku jako gotycka synagoga z dwiema nawami i stanowiła jeden z czterech w ten sposób zaprojektowanych świątyń żydowskich w Europie. Bardzo ważnym wydarzeniem, które odbyło się w jej murach prawie 300 lat później, było przemówienie Tadeusza Kościuszki. Przekonując Żydów z Kazimierza do walki w obronie Polski, powiedział: „obchodzi mnie jeno opłakany stan ojczyzny i uszczęśliwienie wszystkich jej mieszkańców, do których i Żydów zalicza”.

Synagoga była rozbudowywana i restaurowana na przestrzeni wieków, jednak wszystkie te wysiłki w krótkim czasie zniweczyły działania hitlerowców, którzy wszystkie naczynia i ozdoby sakralne wywieźli na Wawel, do siedziby gubernatora Hansa Franka. Po wojnie Stara Synagoga została doszczętnie zrujnowana, jednak udało się ją odbudować w 1959 roku. Obecnie znajduje się tu Muzeum Judaistyczne, gdzie można podziwiać naczynia sakralne, damskie i męskie stroje z epoki oraz pokaźny zbiór fotografii krakowskiej społeczności żydowskiej. Ciekawym elementem ekspozycji jest babiniec południowy, gdzie prezentowane są przedmioty z życia codziennego Żydów oraz przedstawione są ich zwyczaje.

Wydarzenia w Krakowie – Festiwal na Szerokiej

Warto wiedzieć, że na ulicy Szerokiej, przy której mieści się Stara Synagoga, co roku odbywa się festiwal kultury żydowskiej, zwany Festiwalem na Szerokiej. W programie są m.in. wykłady, koncerty i warsztaty dotyczące kultury żydowskiej. Na czas pobytu w Krakowie dobrym miejscem wypadowym będzie Hotel Ibis Kraków Centrum – na Szeroką dotrzesz w 20 minut spacerem lub w kilka minut komunikacją miejską.

Dawny ratusz miejski – świadek polsko-żydowskiej historii

Kazimierz funkcjonował jako osobne miasto – w planach Króla Kazimierza Wielkiego, który w 1335 roku nadał mu prawa miejskie, miał on stanowić prężnie rozwijający się ośrodek. Kazimierski ratusz powstał w 1414 roku w centrum miasta i był siedzibą jego władz. W XVIII wieku miasto otrzymało przywilej wolnego handlu i na placu wokół ratusza zagościły kramy. To najprawdopodobniej z tego okresu pochodzi nazwa placu, na którym znajduje się ratusz, i której używamy do dziś – Plac Wolnica (z łacińskiego Forum liberum to prawo wolnego handlu mięsem poza kramami). W latach 30. XIX wieku w budynku ratusza mieściła się powszechna szkoła żydowska. Obecnie mieści się tu Muzeum Etnograficzne.

Cmentarz żydowski przy synagodze Remuh

To jeden z trzech najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce – powstał pod koniec XVI wieku. Został on zamknięty w 1800 roku, po przyłączeniu Kazimierza do Krakowa. Dziś można tu oglądać ponad 700 nagrobków. Warto wiedzieć, że część zniszczonych podczas wojny płyt nagrobnych wmurowano w ścianę cmentarza od strony ulicy Szerokiej. Cmentarz przy synagodze Remuh odwiedzają Żydzi z całego świata, gdyż znajduje się tu grób Mojżesza Isserlesa, zwanego Remuh. To na jego cześć wzniesiono świątynię i cmentarz. Remuh był wybitnym rabinem i znawcą prawa aszkenazyjskiego. Jego grób jako jedyny przetrwał w nienaruszonym stanie czas wojny.

Plac Nowy – ośrodek wydarzeń kulturalnych w Krakowie

Plac Nowy zwany jest też Placem Żydowskim. Jego obecny kształt ustalono na początku XIX wieku. Centralny punkt placu stanowi tzw. okrąglak, gdzie w 1927 roku, po wydzierżawieniu gminie żydowskiej, utworzono rytualną rzeźnię drobiu. Obecnie znajduje się tam wiele sklepików i punktów gastronomicznych (w tym słynne zapiekanki „U Endziora”), a na jego dachu odbywają się nawet koncerty w ramach Festiwalu Kultury Żydowskiej. W dni powszednie na Placu Nowym odbywa się targ, a wokół rozmieszczonych jest wiele kultowych, znanych w całym Krakowie klubów – wystarczy wspomnieć tylko Alchemię czy Królicze Oczy.

Wielka Mykwa – miejsce żydowskich rytuałów

Mykwa to nazwa żydowskiej łaźni, służącej do rytualnych obmyć. Na Kazimierzu, przy ulicy Szerokiej 6, można jeszcze zobaczyć jej pozostałości. W tym samym budynku mieści się obecnie restauracja Klezmer-Hois i wydawnictwo Austeria.