Rehabilitacja warunkiem powrotu do zdrowia

Rehabilitacja jest bardzo istotnym, choć wciąż przez wielu niedocenianym elementem leczenia. Powszechnie utożsamiana jest ze wszystkimi działaniami, które zmierzają do przywrócenia do pełnej sprawności osoby po wypadku, kontuzji i wszelkiego rodzaju urazach. W rzeczywistości jednak rehabilitacja jest pojęciem bardzo rozległym i rozciąga się praktycznie na wszystkie sfery życia człowieka. Dziś zastanowimy się nad jej rolą w procesie odzyskiwania zdrowia i sprawdzimy jakie są podstawowe warunki udanej rehabilitacji.

Rehabilitacja niejedno ma imię

Rehabilitację definiuje się jako kompleksowe i zespołowe działanie na rzecz osoby niepełnosprawnej fizycznie lub psychicznie, które ma na celu przywrócenie jej pełnej lub częściowej sprawności, skutkującej możliwością samodzielnego funkcjonowania w życiu społecznym. Już sama definicja wskazuje na fakt, że w przypadku rehabilitacji mówimy o szeregu bardzo różnych i skomplikowanych działań, oddziałujących na sferę psychiczną, fizyczna lub społeczną pacjenta – w każdym z tych obszarów istnieje możliwość pomocy osobie z konkretnymi dysfunkcjami. Na potrzeby tego artykułu zajmiemy się jednak tą najbardziej znaną i popularna formą rehabilitacji, dotyczącej fizycznych defektów ludzkiego ciała.

Rola rehabilitacji w leczeniu pacjenta

W rehabilitacji osób niepełnosprawnych fizycznie na szczęście minęły już czasy, gdy była ona traktowana po macoszemu, a wszystkie działania z nią związane wykonywane były zbyt późno, by przynieść oczekiwane rezultaty. Niegdyś lekarze największa uwagę przywiązywali do samego procesu leczenia, a rehabilitację traktowali jako „doleczanie”, jakby nie wierząc, że jest ona w stanie przyczynić się do znacznego polepszenia stanu zdrowia pacjenta. Na szczęście od wielu lat w medycynie i fizjoterapii panują inne trendy. Teraz rehabilitację traktuje się jako bardzo istotną część procesu dochodzenia do zdrowia – nie jest ona już tylko narzędziem służącym do minimalizowania negatywnych następstw na przykład długotrwałego unieruchomienia pacjenta. Ci zresztą często są zaskoczeni, gdy specjaliści każą im rozpoczynać proces rehabilitacji tuż po zabiegu operacyjnym albo wręcz jeszcze przed jego wykonaniem, na przykład by wzmocnić konkretne partie mięśni (wykorzystując w ten sposób czas konieczny do wchłonięcia się krwiaka pourazowego i zejścia obrzęku). Medycyna fizjoterapia poczyniły w tym obszarze ogromne postępy – wystarczy spojrzeć chociażby na kontuzje sportowe. Jeszcze kilkanaście lat temu zerwanie więzadeł krzyżowych w kolanie wiązało się z roczną przerwą od sportu – o ile taki zawodnik powracał do pełni sprawności. A dziś mamy przykłady (jak choćby najświeższy, z reprezentantem Polski w piłce nożnej, Arkadiuszem Milikiem), gdy zawodnicy wracają do treningów z pełnym obciążeniem już trzy miesiące od daty kontuzji, po której nie ma już wtedy najmniejszego śladu! To najlepiej pokazuje w jaki sposób wyewoluowały nie tylko techniki leczenia, ale też rehabilitacyjne. Gabinety fizjoterapii i rehabilitacji są dziś pełne nowoczesnego sprzętu i specjalistów uzbrojonych w najnowsza wiedzę z zakresu technik rehabilitacji, przez co są w stanie szybko postawić na nogi ludzi po wielu urazach lub przywrócić pełną sprawność tym, którzy ze swoimi problemami zmagają się od wielu lat (nawet od urodzenia).

Polski model rehabilitacji

Nie wszyscy o tym wiedzą, ale duży wpływ na rozwój rehabilitacji mieli Polacy. Współcześnie jednym z najbardziej znanych jej przedstawicieli jest profesor Wiktor Dega. Bardzo istotny wkład w rozwój tej dyscypliny maja również Marian Weiss i Aleksander Hulek, którzy stworzyli tzw. model rehabilitacji. Zakłada on konieczność wystąpienia kilku elementów, gwarantujących skuteczność działań rehabilitacyjnych. Należą do nich:

– powszechność – zakłada ona, że każdy powinien mieć prawo do rehabilitacji, bez względu na swój wiek, rokowania oraz rozpoznanie.

– wczesność – rehabilitacja powinna być rozpoczęta jak najwcześniej, aby osiągnąć założone cele;

– kompleksowość – działania prowadzone w ramach rehabilitacji powinny oddziaływać pozytywnie na wszystkie sfery pacjenta przy użyciu wielu rodzajów terapii i technik,

– ciągłość – skuteczność rehabilitacji warunkuje prowadzenie jej w sposób ciągły, nieprzerwany, od momentu rozpoczęcia do zakończenia (przy osiągnięciu założonych celów).

Rola rehabilitacji w leczeniu pacjentów upośledzonych fizycznie niewątpliwie wzrosła w ostatnich kilkudziesięciu latach. Wydaje się, że ten trend nie zostanie szybko zahamowany, gdyż zarówno lekarze jak i pacjenci zauważają znaczne korzyści z tego tytułu. Pozostaje mieć nadzieję, że szkoła rehabilitacji nadal będzie się tak dynamicznie rozwijała i znajdzie metody przywracania do zdrowia pacjentów, dla których dziś nie ma większych nadziei na prowadzenie normalnego życia.