Odkrywając tradycje bożonarodzeniowe

Zapach udekorowanej choinki, widok świątecznie przybranego stołu, smak potraw, które królują na stole tylko raz w roku. Nadchodzi magiczny czas Świąt Bożego Narodzenia, wspólnego biesiadowania i podtrzymywania tradycji. Kultura, zapomniane zwyczaje to jedne z wielu elementów, które mogą być zachowane oraz przekazywane za pomocą innowacyjnego narzędzia – questingu.

Questing to interaktywny sposób zwiedzania i poznawania danego miejsca. Dzięki zabawie w poszukiwaczy skarbów, można odkryć dziedzictwo kulturowe, ludowe tradycje i zwyczaje. Które z tradycji, zwłaszcza tych świątecznych, mogłyby znaleźć się w questach?

Regionalne przepisy

Święta to okres wzmożonej pracy gospodyni, która chce uświetnić ten czas, jak najlepszymi potrawami. Kobiety od zawsze, koncentrowały się na przygotowywaniu wigilijnych posiłków. W domach roznosił się zapach jabłek, suszonych śliwek oraz orzechów. Pieczono ciasta świąteczne i pierniki, którymi strojono drzewka choinkowe. Przykładowo na mazowieckich stołach znaleźć można było: kapustę z grochem, kapustę z grzybami, barszcz grzybowy, racuchy zwane słodziakami, ryby, czy rwaki, ręcznie wyrabiane kluski o wrzecionowatym kształcie podawane do wieczerzy wigilijnej w towarzystwie maku.

Wiele tradycyjnych potraw wigilijnych gości na stole do dnia dzisiejszego, ale część odeszła już w zapomnienie. Dzięki możliwościom, jakie dają questy, możemy wkomponować w ich treść przepisy na dania sprzed lat – wyjaśnia Sylwia Woźniak, trenerka questingu z Fundacji Questingu – Dzięki temu, turysta poznaje nie tylko zabytki danego regionu, jego historię, ale również regionalną kuchnię, która jest ważnym elementem dziedzictwa regionu. Na końcu Questu, można wprowadzić dodatkową atrakcję: degustację lokalnych potraw w wybranej restauracji lub agroturystyce.

Świąteczne zwyczaje

Wyjątkowa aura tych dni, to również zasługa oprawy Świąt Bożego Narodzenia, na którą składają się zwyczaje, przystrajanie domów i drzewek, kolędowanie czy obdarowywanie bliskich prezentami. Każde województwo w podobny sposób celebruje obrzędy świąteczne, jednak każde próbuje dodać elementy regionalne do znanych tradycji. W województwie mazowieckim okres przygotowań do świąt spędzany był na łuskaniu fasoli, przędzeniu na kołowrotku czy przygotowaniu pochodni, które zabierano na pasterkę. W Wigilię, świąteczny nastrój ludzi, wpływał na zwierzęta, które na znak pojednania częstowano kruszonym kolorowym opłatkiem wkładanym do koszyka z sianem. Natomiast by zapewnić sobie zdrową wodę, kawałek opłatka wrzucano do studni.

Bożonarodzeniowy wystrój

Dekorowanie choinki to nadal jedna z najważniejszych czynności przedświątecznych, bez której nie wyobrażamy sobie Świąt. Teraz mamy do dyspozycji szeroką gamę produktów i ozdób, które ozdabiają drzewka, dawniej jednak ozdabiano je własnoręcznie. Ozdoby przygotowywano ze słomy i bibuły, jabłek, orzechów oraz pierników. W izbach umieszczano również snopy niewymłóconego zboża, które przybierano ozdobami z opłatka.

Hej kolęda, kolęda

Tradycyjne kolędowanie jest mniej praktykowane niż kiedyś. Dawniej był to pretekst do odwiedzin, w zamian za życzenia i dobre słowo, gospodarze obdarowywali kolędników świątecznymi smakołykami lub drobnymi datkami. Goście, którzy wkraczali w progi domostwa ze śpiewem na ustach, byli przyjmowani jako pomyślna wróżba urodzaju i powodzenia. Forma takich życzeń, w zależności od regionu – znacznie się różniła.

Zazwyczaj wyglądało to tak; grupa chłopców z gwiazdą, szopką, przebranych za Trzech Króli czy Herodów odwiedzała gospodarzy sąsiednich domostw w całym regionie. Dziś już ich śpiew, recytowanie czy radosne okrzyki usłyszeń można coraz rzadziej.

Niezwykle interesujące są stare zwyczaje, zwłaszcza te regionalne. Wielu się już nie kultywuje, a przetrwały próbę czasu tylko w publikacjach. By ocalić od zapomnienia niektóre z pięknych tradycji regionu, nie tylko tych bożonarodzeniowych w tym roku postanowiliśmy utrwalić je w dość nietypowej formie: questów. – mówi Jolanta Kurban-Galijew ze Stowarzyszenia LGD „Ziemia Chełmońskiego” – Chcemy pokazać w questach zabytki i interesującą historię, ale także zwyczaje w atrakcyjnej formie, którą pokochają dzieci jak i dorośli. Mamy nadzieję, że dzięki nim uda nam się odkryć zapomniane skarby województwa mazowieckiego.

Więcej o projekcie Partnerstwa questingu na www.partnerstwo.questing.pl.

Przepis na rwaki

Aby zrobić rwaki, potrzebne będą ugotowane, ubite ziemniaki, mąka pszenna, 1-2 jajka, sól, pieprz. Do puree ziemniaczanego dodajemy jaja, szczyptę soli i pieprzu oraz tyle mąki, by powstało łatwo formujące się, dość sprężyste ciasto. Dokładnie je zagniatamy.

Następnie odrywamy od kuli małe kawałki i formujemy ja w dłoniach w kluski o kształcie wrzecion. Wrzucamy do gotującej, osolonej wody.

Podajemy polane topionym masłem.